Glutamin Hakkında Bilinmesi Gerekenler Bilimsel Gerçekler -

1- Egzersiz sonrası kas ağrısının oluşumunu engellemeye yardımcı olmaktadır.
2- Uzun süreli egzersizler sonrasında bağışıklık sisteminin korunmasını sağlamaktadır.
3- L-Sitrülin üretimini uyarma görevine sahiptir.
4- Vücutta en çok bulunan amino asittir.
5- Birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır.

Glutamin Nedir ?

Glutamin vücutta en fazla bulunan amino asit olup, kas ve plazma dokusunda yüksek oranda bulunmaktadır. Normal koşullarda esansiyel olmayan amino asit grubunda bulunmakta, fakat koşullu olarak esansiyel amino asitlerden birisi olabilmektedir. Bunun başlıca sebebi kas kaybına neden olabilecek fiziksel travmalar ve belirli hastalıklar nedeniyle vücudun gerekli glutamin sentezini gerçekleştirememesi ve dışarıdan diyet yoluyla glutamin takviyesine ihtiyaç duymasıdır. Antioksidan olarak görev yapan glutatyonun öncüsü görevi yapan glutamin; alaninle birlikte nitrojen taşınmasına yardımcı, asit / baz dengesini düzenleyici ve glikoneogenezde bir substrat olarak bulunması gibi birçok biyolojik rollere sahiptir (1). Standart amino asit omurgası ve amin grubundan en uzak karbon üzerinde bir keton grubu olan ve yan zincirin ucunda azot ile doruğa ulaşan bir 3 karbon zincirine sahiptir. Et ve hayvansal kaynaklı ürünlerde yüksek miktarda bulunmasının yanında whey ve kazein proteinlerinde de yüksek miktarda bulunmaktadır (2). Bazı besinlerin protein miktarlarının içinde bulunan glutamin oranları tablo 1 ‘deki gibidir.
​​

Günlük olarak sağlıklı bir bireyin kullanabileceği güvenli glutamin miktarı 15 gramdır (3). Bu miktar kişinin günlük aktivitesine, sağlık durumuna ve kişisel özelliklere ( yaş, boy, cinsiyet vb. ) göre değişebilmektedir. Bu gibi girdiler göz önüne bulundurulduğunda bu miktar 30 – 40 gr’ a kadar çıkabilmektedir.
Glutaminin spor yapan bireylerde kas kütlesi ve performanslarında artışa yardımcı olması konusunda kesin bir bilgi bulunmamakla beraber, sporcu sağlığı ve yenilenme sürecine yardımcı olduğu bilinmektedir. Ayrıca genel sağlık açısından ciddi yararları bulunan glutaminin etkilerini bir başlık altında madde madde sıralamak anlamamız açısından çok daha kolay olacaktır.

Glutamin ve Etkileri

1-) 2015 yılında Kanada’da yapılan bir araştırmada glutamin takviyesinin antrenman sonrası ağrı ve kas toparlanmasına etkisini ölçmek için en güvenilir araştırma yöntemlerinden biri olan çift kör, randomize ve plasebo kontrollü çalışmasını kullanarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonrasında glutamin takviyesi alan grubun egzersiz sonrası kas ağrılarının çok daha az olduğu saptanmıştır. Ayrıca yeni egzersiz öncesi kasların toparlanmasını hızlandırdığı için glutamin almayan gruba göre glutamin takviyesi alan grubun diğer setlerde daha fazla ağırlık kaldırabildiği görülmüştür (4).

2-) 2 saati aşan dayanıklılık egzersizleri sonrası serum glutamin seviyesi düşmektedir. Bu azalma bağışıklık sistemi üzerinde negatif etkiler oluşturmaktadır (5). Serum glutamin düzeylerindeki bu azalma aynı zamanda kas dokusundan interlökin-6'nın (IL-6) salınmasını da bastırabilir. Bu nedenle bireyin egzersiz sonrası yorgunluk hissinde artış oluşabildiği gibi üst solunum yolu enfeksiyonuna yakalanma oranında artış görülebilmektedir. Glutamin takviyesinin IL-6 seviyelerini koruyabilmesi ve böyle gelişen olumsuz etkileri ortadan kaldırabilmesi olasıdır (6).

3-) Glutamin lökositler olarak adlandırılan bağışıklık hücreleri tarafından kullanılan ve bu hücrelerin çoğalmasına katkıda bulunan ana enerji substratı olduğu bilinmektedir. Bunun başlıca sebebi lökositlerin glikozdan çok daha hızlı bir enerji kaynağına ihtiyaç duymasıdır. Benzer özellikler bağırsak mukozasında ve kemik iliğinde de görülmektedir (7). Fakat lökositler tek başına glutamin sentezleyemez ve bu nedenle glutamin sentetaz enzimine sahip olan diğer dokulardan sağlanan glutamin veya dışarıdan alınan glutamine ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle yoğun travmalar ve kritik hastalıklarda dışarıdan glutamin takviyesi alınması gerekebilmektedir. (8).

4-) Büyük cerrahi girişimler sonrası dönemdeki hastalar ve çok düşük doğum ağırlıklı bebeklerde negatif azot dengesini düzenler, kas kütlesini korur ve bağırsak bütünlüğünü sağlar. Glutaminle desteklenmiş total parenteral beslenme uygulanan kemik iliği nakli yapılmış hastalarda azot dengesinin olumlu etkilendiği ve hastanede kalış süresinin kısaldığı bildirilmiştir. Zeigler ve arkadaşlarının kemik iliği nakli gerçekleştirilmiş 45 üzerinde yapmış  olduğu çalışmada; enfeksiyon oranının ve hastanede kalma süresinin glutamin desteği ile düşürülebileceği gösterilmiştir (9).

5-) Bağırsak hasarı, atrofi ve katabolik stres modellerinde Glutamin ile zenginleştirilmiş parenteral ve enteral nutrisyon; immün sistem hücrelerinin sayılarını ve/veya fonksiyonlarını arttırmakta, gastrointestinal sisteminde ( mide-bağırsaklarla ilgili )  mukozal büyüme ve onarımı hızlandırmakta, GİS kaynaklı sepsisi azaltmakta ve nitrojen dengesini düzenlemektedir. Enteral ve/veya parenteral Glutamin desteği alan bazı katabolik hasta gruplarında klinik ve fonksiyonel sonuçlar (örneğin; immün sistemde hücre sayısı ve fonksiyonları, nitrojen dengesi, enfeksiyon oranları, hastanede kalış süresi) bu desteği almayan veya az miktarda alanlara göre daha olumludur. Glutaminin katabolik durumlarda kısmen immünüteyi destekleyici rolü ile önemli, hatta şartlara bağlı olarak zorunlu bir besin kaynağı olduğu kanıtlanmıştır (10).

Coşku MUTLU, CISSN

KAYNAKÇA

1- Janet M. Lacey, Douglas W. Wilmore, Is Glutamine a Conditionally Essential Amino Acid ? 10.1111/j.1753-4887.1990.tb02967.x

2- Katharina S. Kuhn, Peter Stehle and Peter Fürst, Quantitative Analyses of Glutamine in Peptides and Proteins J. Agric. Food Chem., 1996, 44 (7), pp 1808–1811

3- Shao A, Hathcock JN. Risk assessment for the amino acids taurine, L-glutamine and L-arginine. Regul Toxicol Pharmacol. 2008 Apr;50(3):376-99. doi: 10.1016/j.yrtph.2008.01.004. Epub 2008 Jan 26.

4- Legault Z, Bagnall N, Kimmerly DS. The Influence of Oral L-Glutamine Supplementation on Muscle Strength Recovery and Soreness Following Unilateral Knee Extension Eccentric Exercise. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2015 Oct;25(5):417-26.

5- Parry-Billings M, et al Plasma amino acid concentrations in the overtraining syndrome: possible effects on the immune system . Med Sci Sports Exerc. 1992 Dec;24(12):1353-8.

6- Hiscock N1, Petersen EW, Krzywkowski K, Boza J. Glutamine supplementation further enhances exercise-induced plasma IL-6. J Appl Physiol (1985). 2003 Jul;95(1):145-8. Epub 2003 Feb 28.

7- Kim H. Glutamine as an immunonutrient. Yonsei Med J. 2011 Nov;52(6):892-7. doi: 10.3349/ymj.2011.52.6.892.

8- MacLennan PA, Brown RA, Rennie MJ. A positive relationship between protein synthetic rate and intracellular glutamine concentration in perfused rat skeletal muscle. FEBS Lett. 1987 May 4;215(1):187-91.

9- Wilmore DW1, Schloerb PR, Ziegler TR. Glutamine in the support of patients following bone marrow transplantation. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 1999 Jul;2(4):323-7.

10- Yoğun Bakım Hastasında Nütrisyon Destek Tedavisinin İlkeleri, R. Haldun Gündoğdu, Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 3. Cerrahi Kliniği, Gastroenteroloji Cerrahisi, ANKARA